Ngoại hối là gì? Thị trường ngoại hối là gì?

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, ngoại hối là gì trở thành một khái niệm quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ. Ngoại hối không chỉ đơn thuần là tiền tệ nước ngoài mà còn bao gồm các công cụ tài chính phục vụ giao dịch quốc tế.

Định nghĩa ngoại hối là gì?

Ngoại hối (Foreign Exchange, viết tắt là Forex hoặc FX) là thuật ngữ chỉ toàn bộ các hình thức tiền tệ nước ngoài và các công cụ tài chính liên quan đến giao dịch, mua bán hoặc thanh toán quốc tế. Theo khoản 1 Điều 4 Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 của Việt Nam, ngoại hối bao gồm:

• Ngoại tệ: Đồng tiền của quốc gia khác hoặc đồng tiền chung (như Euro – EUR) được sử dụng trong thanh toán quốc tế và khu vực.
• Phương tiện thanh toán bằng ngoại tệ: Séc, thẻ thanh toán, hối phiếu đòi nợ, hối phiếu nhận nợ và các phương tiện thanh toán khác.
• Giấy tờ có giá bằng ngoại tệ: Trái phiếu Chính phủ, trái phiếu công ty, kỳ phiếu, cổ phiếu và các giấy tờ tài chính khác.
• Vàng tiêu chuẩn quốc tế: Vàng thuộc dự trữ ngoại hối nhà nước, vàng trên tài khoản ở nước ngoài của người cư trú, hoặc vàng dạng khối, thỏi, hạt khi mang vào/ra khỏi Việt Nam.
• Đồng nội tệ trong giao dịch quốc tế: Đồng Việt Nam (VND) khi chuyển ra/vào lãnh thổ hoặc dùng trong thanh toán quốc tế.

Ở một số quốc gia, tiền mã hóa như Bitcoin hay Ethereum cũng được công nhận là một dạng ngoại hối, nhưng tại Việt Nam, quy định về tiền mã hóa vẫn còn hạn chế.

Vai trò của ngoại hối trong nền kinh tế

Ngoại hối đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại và ổn định kinh tế:

1. Thúc đẩy thương mại quốc tế: Ngoại hối cho phép các quốc gia trao đổi hàng hóa, dịch vụ mà không bị cản trở bởi rào cản tiền tệ. Ví dụ, một doanh nghiệp Việt Nam có thể nhập khẩu hàng từ Mỹ bằng USD.
2. Dự trữ quốc gia: Các quốc gia tích trữ ngoại hối (chủ yếu USD, EUR) để thanh toán nợ nước ngoài, ổn định tỷ giá hoặc ứng phó khủng hoảng kinh tế.
3. Điều tiết kinh tế vĩ mô: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sử dụng ngoại hối để can thiệp thị trường, kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị VND.
4. Hỗ trợ chuyển tiền quốc tế: Ngoại hối đảm bảo các giao dịch như gửi kiều hối, thanh toán hợp đồng hoặc nhận lương từ nước ngoài diễn ra suôn sẻ. Các ngân hàng như Techcombank cung cấp dịch vụ chuyển tiền quốc tế đến hơn 192 quốc gia với phí cạnh tranh, hỗ trợ qua ứng dụng Techcombank Mobile.

Phân biệt ngoại hối và ngoại tệ

Để hiểu rõ hơn ngoại hối là gì, cần phân biệt với ngoại tệ – một khái niệm thường bị nhầm lẫn. Dưới đây là bảng so sánh:

Ngoại hối có phạm vi rộng hơn, bao gồm cả ngoại tệ và các công cụ tài chính. Ngoại tệ chỉ là một phần nhỏ trong hệ thống ngoại hối, chủ yếu dùng để thanh toán hoặc tích trữ.

Thị trường ngoại hối là gì?

Thị trường ngoại hối (Foreign Exchange Market) là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi ngoại tệ, phương tiện thanh toán và giấy tờ có giá bằng ngoại tệ. Đây là thị trường tài chính lớn nhất thế giới, với khối lượng giao dịch hơn 6 nghìn tỷ USD mỗi ngày (theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế – BIS).

Đặc điểm của thị trường ngoại hối

• Hoạt động 24/5: Bắt đầu từ sáng thứ Hai tại châu Á và kết thúc chiều thứ Sáu tại Mỹ, phù hợp với nhà đầu tư toàn cầu.
• Phi tập trung (OTC): Không có sàn giao dịch trung tâm, giao dịch diễn ra qua mạng lưới ngân hàng, tổ chức tài chính và sàn môi giới.
• Tính thanh khoản cao: Với quy mô khổng lồ, thị trường cho phép mua bán nhanh chóng.
• Biến động mạnh: Tỷ giá chịu ảnh hưởng từ tin tức kinh tế, chính trị, chính sách tiền tệ.
• Đồng tiền chính: USD chiếm ưu thế, theo sau là EUR, JPY, GBP.

Cơ chế hoạt động

Thị trường ngoại hối hoạt động dựa trên cung và cầu, với tỷ giá được xác định bởi:

• Chính sách tiền tệ: Quyết định lãi suất của các ngân hàng trung ương (Fed, ECB) ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tiền tệ.
• Tin tức kinh tế: Báo cáo GDP, tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát làm tỷ giá biến động.
• Tâm lý thị trường: Kỳ vọng của nhà đầu tư có thể đẩy giá lên hoặc xuống.

Thành phần tham gia

Hình thức đầu tư

1. Forex giao ngay (Spot): Mua/bán tiền tệ với tỷ giá hiện tại, thanh toán trong 2 ngày.
2. Forex kỳ hạn (Forward): Thỏa thuận mua/bán với tỷ giá xác định, thanh toán trong tương lai.
3. Forex tương lai (Futures): Giao dịch qua hợp đồng tương lai với thời điểm và tỷ giá cố định.

Hàng hóa giao dịch

Hàng hóa chính là các cặp tiền tệ, chia thành:

• Cặp chính: USD/EUR, USD/JPY (chiếm 80% khối lượng giao dịch, thanh khoản cao).
• Cặp chéo: EUR/JPY, NZD/CAD (thanh khoản thấp hơn, biến động mạnh).
• Cặp khác: USD/HKD, JPY/SGD (liên quan đến các nền kinh tế mới nổi).

>> Xem thêm bài viết Kiều hối là gì? Đối tượng được nhận kiều hối là ai?

** Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Radanhadat thực hiện bài viết này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước. Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của bài viết nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.