Sau đợt sáp nhập phường 2025 tại TPHCM, cái tên Gia Định bất ngờ sống lại trên bản đồ hành chính sau nửa thế kỷ vắng bóng. Việc thành lập phường Gia Định không chỉ đơn thuần là sự thay đổi địa giới hành chính mà còn mang ý nghĩa lớn về văn hóa, lịch sử và đời sống của người dân. Nơi đây là giao thoa giữa hiện đại và quá khứ, vừa lưu giữ ký ức đô thị, vừa mở ra tiềm năng phát triển trong tương lai.
Phường Gia Định hình thành như thế nào?
Phường Gia Định được thành lập sau khi sáp nhập các phường 1, 2, 7 và 17 thuộc quận Bình Thạnh. Trụ sở hành chính của phường đặt tại số 134 Lê Văn Duyệt, vốn là trụ sở Quận đoàn Bình Thạnh trước đây.
Phường mới trải dài từ kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè đến giáp ranh đường Phan Đăng Lưu, vị trí gần trung tâm thành phố. Đây là khu vực có mật độ dân cư đông đúc, tập trung nhiều hẻm nhỏ, khu chung cư, trường học, bệnh viện và các công trình tôn giáo, văn hóa. Sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại giúp phường Gia Định trở thành một trong những địa bàn sôi động bậc nhất tại Bình Thạnh.
Tên gọi Gia Định có từ khi nào?
Không chỉ là một cái tên, Gia Định gắn liền với cả một giai đoạn phát triển của vùng đất Nam Bộ.
Ngay giao lộ Phan Đăng Lưu – Đinh Tiên Hoàng, một cánh cổng cổ khắc chữ “Gia Định” vẫn tồn tại sau hàng chục năm. Công trình được xây bằng gạch nung, mái ngói, nằm cạnh Trường THCS Trương Công Định và đối diện Lăng Tả quân Lê Văn Duyệt. Đây là minh chứng hiếm hoi còn sót lại trước năm 1975, nhắc nhớ về một thời kỳ thịnh vượng của vùng đất Gia Định xưa.
Theo sách Gia Định Thành thông chí của Trịnh Hoài Đức, từ năm 1698, Chúa Nguyễn Phúc Chu đã lấy vùng đất Nông Nại (Cao Miên) lập phủ Gia Định. Trải qua nhiều biến động lịch sử, Gia Định dần trở thành trung tâm hành chính, văn hóa và thương mại của miền Nam. Trụ sở dinh Tỉnh trưởng Gia Định xưa nay chính là UBND quận Bình Thạnh, nằm gần chợ Bà Chiểu.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư, “Gia” nghĩa là mở rộng, còn “Định” nghĩa là định cư. Gia Định chính là vùng đất mà cư dân từ miền Bắc và miền Trung vào khai phá, sinh sống và ổn định lâu dài. Sau năm 1975, tỉnh Gia Định sáp nhập với Sài Gòn để hình thành thành phố Sài Gòn – Gia Định, và sau đó đổi tên thành TPHCM vào năm 1976.
Người dân nói gì về tên gọi phường Gia Định?
Nhiều cư dân bày tỏ sự đồng tình và thích thú khi TPHCM quyết định đặt lại tên phường Gia Định sau sáp nhập. Theo họ, đây là một lựa chọn mang tính nhân văn và gắn kết quá khứ với hiện tại.
Một người dân chia sẻ: “Trước đây khu vực Bình Thạnh thuộc tỉnh Gia Định. Sau nhiều lần thay đổi địa giới, cái tên này biến mất. Giờ đây, nó trở lại như một phần ký ức gắn bó với đời sống thường ngày”. Cùng với phường Sài Gòn, phường Chợ Lớn, sự hồi sinh của cái tên Gia Định mang đến sự gần gũi, quen thuộc và tạo sự đồng thuận rộng rãi trong cộng đồng.
Phường Gia Định sau sáp nhập – Giao thoa giữa hiện đại và quá khứ
Sau khi chính thức thành lập, phường Gia Định không chỉ giữ vai trò hành chính mà còn là điểm hội tụ của nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và xã hội.
Dấu ấn lịch sử và tôn giáo
Lăng Tả quân Lê Văn Duyệt – di tích cấp quốc gia đặc biệt – nằm ngay trong địa bàn phường. Đây là nơi an nghỉ của Tổng trấn Gia Định thành (1764 – 1832) cùng phu nhân. Với kiến trúc cổ kính, khu lăng mộ và miếu thờ trở thành điểm đến tâm linh quen thuộc, nơi người dân gửi gắm lòng thành. Ông Tài, một thợ sửa giày sống gần khu vực, chia sẻ rằng người dân tin tưởng vào sự linh thiêng của lăng và thường xuyên đến viếng, xin xăm.
Những không gian văn hóa và giáo dục đặc sắc
Không xa Lăng Ông là chợ Bà Chiểu – khu chợ truyền thống sầm uất, từng được gọi là chợ Xổm. Đây là trung tâm thương mại của đất Gia Định xưa và vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế hiện nay.
Ngoài ra, phường Gia Định còn là nơi đặt Trường Đại học Mỹ Thuật TP.HCM (tiền thân là Trường vẽ Gia Định) – cái nôi đào tạo mỹ thuật lâu đời. Trường THPT Võ Thị Sáu và Bệnh viện Nhân dân Gia Định cũng là những công trình mang tính biểu tượng, gắn liền với nhiều thế hệ người dân thành phố.
Cảnh quan đô thị và kiến trúc xưa cũ
Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè uốn quanh phường Gia Định với điểm nhấn là cầu Bông – cây cầu đã tồn tại hơn 200 năm, nhiều lần bị phá hủy nhưng vẫn được phục dựng tại đúng vị trí cũ. Trước năm 1975, cầu Bông là huyết mạch giao thông kết nối trung tâm Sài Gòn với tỉnh lỵ Gia Định.
Khi dạo bước trong phường, người ta dễ dàng bắt gặp những biệt thự Pháp cổ, các dãy nhà in lâu đời và khu dân cư truyền thống. Những yếu tố này kết hợp cùng các khu chung cư, trung tâm thương mại hiện đại tạo nên sự hòa quyện giữa cái mới và cái cũ, giữa nhịp sống năng động và không gian ký ức.
Kết luận
Phường Gia Định không chỉ là một đơn vị hành chính mới của quận Bình Thạnh mà còn là nơi lưu giữ dấu ấn lịch sử và văn hóa đặc sắc của Sài Gòn xưa. Sự trở lại của cái tên sau 50 năm chính là sự kết nối quá khứ với hiện tại, tạo niềm tự hào cho cư dân và mở ra tiềm năng phát triển mới. Phường Gia Định hôm nay vừa mang hơi thở hiện đại, vừa giữ hồn cốt của một vùng đất giàu truyền thống.
***Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:
Radanhadat.vn thực hiện tài liệu này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước.
Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của tài liệu nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.
Chúng tôi xử lý thông tin dựa trên nguồn đáng tin cậy, nhưng chúng tôi không kiểm chứng nguồn tin và không đảm bảo tính chính xác.
Radanhadat.vn sở hữu độc quyền tài liệu và nội dung bên trong. Tài liệu không được phép sao chép toàn bộ hoặc một phần mà không có sự đồng ý của Radanhadat.vn.
>> Xem thêm: