Kênh kiến thức bất động sản, cẩm nang mua bán nhà đất thông thái
Trong bối cảnh thị trường bất động sản Việt Nam đang bùng nổ với hơn 1 triệu giao dịch mỗi năm theo báo cáo của Bộ Xây dựng, câu hỏi mua nhà cần giấy độc thân trở thành mối quan tâm hàng đầu của hàng ngàn người mua, đặc biệt là những người độc thân hoặc ly hôn muốn sở hữu tài sản riêng.
Tại sao mua nhà cần giấy độc thân?
Theo quy định tại Điều 168 Luật Đất đai 2024, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất phải được công chứng hoặc chứng thực tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc UBND cấp xã. Trong quá trình này, công chứng viên bắt buộc kiểm tra tình trạng hôn nhân của các bên để xác định tài sản là riêng hay chung. Nếu người mua hoặc người bán đang trong thời kỳ hôn nhân, bất động sản có thể bị coi là tài sản chung theo Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, dẫn đến yêu cầu sự đồng ý của vợ/chồng.
Do đó, mua nhà cần giấy độc thân – hay còn gọi là giấy xác nhận tình trạng hôn nhân – là bắt buộc đối với người độc thân, ly hôn hoặc góa vợ/chồng. Giấy này chứng minh người tham gia giao dịch không có quan hệ hôn nhân tồn tại, tránh tình trạng hợp đồng bị vô hiệu hóa sau này do tranh chấp từ người phối ngẫu. Theo Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 123), giao dịch dân sự vô hiệu nếu vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội và thiếu xác nhận tình trạng hôn nhân có thể dẫn đến tranh chấp tài sản chung.
Trong thực tế, thủ tục này áp dụng không chỉ cho mua nhà mà còn cho tặng cho, thế chấp hoặc thừa kế bất động sản. Ví dụ, một người độc thân mua căn hộ chung cư tại TP.HCM phải nộp giấy xác nhận độc thân từ UBND phường/xã nơi cư trú, kèm theo CMND/CCCD và sổ hộ khẩu. Nếu người mua có lịch sử cư trú ở nhiều tỉnh, thủ tục càng phức tạp, đòi hỏi xác minh tại tất cả nơi từng thường trú.
Khi mua nhà bỏ qua việc xin giấy xác nhận độc thân có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Nếu sau giao dịch, phát hiện người bán đang kết hôn mà không có sự đồng ý của vợ/chồng, hợp đồng có thể bị tòa án tuyên vô hiệu theo Điều 407 Bộ luật Dân sự 2015. Người mua mất quyền sở hữu, phải hoàn trả nhà nhưng có thể không đòi lại được tiền nếu người bán phá sản hoặc trốn tránh.
Ngoài ra, tranh chấp tài sản chung có thể kéo dài hàng năm, tốn kém chi phí luật sư và án phí. Trong trường hợp người mua là người kết hôn nhưng không khai báo, vợ/chồng có quyền yêu cầu hủy giao dịch, dẫn đến mất nhà và thiệt hại tài chính. Thống kê từ Tòa án Nhân dân Tối cao cho thấy, hơn 20% tranh chấp bất động sản năm 2024 liên quan đến tình trạng hôn nhân không rõ ràng.
Năm 2025, với sự phát triển của hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư, hộ tịch và đất đai, dự thảo Nghị quyết do Bộ Công an xây dựng đề xuất bỏ hoàn toàn thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân trong mua bán nhà đất và xe cộ. Thay vào đó, cán bộ sẽ tra cứu trực tiếp từ cơ sở dữ liệu trên ứng dụng VNeID, giúp giao dịch nhanh chóng hơn. Dự thảo cũng loại bỏ yêu cầu công chứng bắt buộc, cho phép hợp đồng điện tử ký bằng chữ ký số hoặc tài khoản định danh mức 2 có giá trị pháp lý tương đương. Tuy nhiên, người dân vẫn có quyền tự nguyện yêu cầu công chứng nếu muốn tăng tính an toàn.
Quy trình xin giấy xác nhận độc thân khi mua nhà
Quy trình xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân được quy định tại Nghị định 126/2014/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung năm 2023).
- Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ gồm đơn đề nghị (mẫu TP/HT-2014-ĐXTH), bản sao CMND/CCCD, sổ hộ khẩu và giấy tờ chứng minh cư trú. Nộp tại UBND cấp xã/phường nơi thường trú hoặc tạm trú.
- Bước 2: Cơ quan chức năng xác minh thông tin từ cơ sở dữ liệu hộ tịch. Nếu người nộp có lịch sử cư trú đa địa phương, phải gửi xác minh đến các nơi từng sinh sống, có thể mất 3-7 ngày mỗi nơi.
- Bước 3: Nhận giấy xác nhận sau 5-10 ngày làm việc, phí khoảng 10.000-20.000 đồng. Sau đó, mang giấy đến phòng công chứng để hoàn tất hợp đồng mua nhà. Thời gian tổng thể có thể kéo dài 2-4 tuần, ảnh hưởng đến cơ hội mua nhà giá tốt.
Với dự thảo năm 2025, quy trình sẽ đơn giản hóa: Người mua chỉ cần cung cấp thông tin định danh trên VNeID, cán bộ tra cứu dữ liệu dân cư và hộ tịch để xác nhận độc thân ngay tại chỗ.
Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm chi phí di chuyển, đặc biệt với những người trẻ làm việc xa quê như Nguyễn Việt Anh, 23 tuổi, kỹ sư công nghệ thông tin ngụ hẻm 785 Nguyễn Kiệm, phường Hạnh Thông, quận Gò Vấp, TP.HCM. Anh nhận xét: “Giấy xác nhận độc thân là một trong những thủ tục mình thấy khá nhiều khâu. Giờ có dữ liệu số hóa, Nhà nước nên mở rộng thêm: chẳng hạn cấp lại giấy tờ, sang tên tài sản, thừa kế… đều có thể làm online. Vừa tiết kiệm, vừa minh bạch”.
>> Xem thêm bài viết Góp tiền sửa nhà với gia đình chồng, sau ly hôn có lấy lại được không?
** Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Radanhadat thực hiện bài viết này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước. Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của bài viết nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.
