M&A là gì? Làm thế nào để định giá các thương vụ M&A?

M&A là gì? Đây là một thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực tài chính và kinh doanh, đặc biệt với các doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô hoặc tăng cường vị thế trên thị trường. M&A không chỉ là công cụ giúp doanh nghiệp phát triển mà còn mang lại nhiều cơ hội và thách thức.

M&A là gì?

M&A là viết tắt của Mergers (Sáp nhập) và Acquisitions (Mua lại), ám chỉ các hoạt động nhằm giành quyền kiểm soát một doanh nghiệp thông qua việc sáp nhập hoặc mua lại. Đây là chiến lược được sử dụng để sở hữu một phần hoặc toàn bộ một doanh nghiệp khác, từ đó mở rộng quy mô, tăng thị phần hoặc tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

Mặc dù cùng thuộc khái niệm M&A, sáp nhập và mua lại có những đặc điểm khác biệt:

• Sáp nhập (Mergers): Là sự kết hợp giữa hai hoặc nhiều doanh nghiệp có quy mô tương đương để tạo ra một thực thể mới. Công ty bị sáp nhập chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại pháp lý của mình. Các doanh nghiệp tham gia có thể là đối thủ cạnh tranh hoặc có cùng nhà cung cấp và đối tượng khách hàng. Ví dụ, hai công ty sản xuất thực phẩm có thể sáp nhập để tạo ra một thương hiệu mới với quy mô lớn hơn.
• Mua lại (Acquisitions): Là quá trình một doanh nghiệp lớn mua lại một doanh nghiệp nhỏ hơn, yếu hơn, hoặc có tiềm năng phát triển. Doanh nghiệp bị mua lại vẫn giữ tư cách pháp nhân, nhưng công ty mua lại sẽ sở hữu quyền kiểm soát. Các thương vụ này thường được thực hiện bởi các tập đoàn lớn để mở rộng thị phần hoặc thâu tóm công nghệ, tài sản của doanh nghiệp nhỏ.

Dù khác nhau về bản chất, cả hai hoạt động đều nhằm mục tiêu tạo ra giá trị cộng hưởng, giúp doanh nghiệp mạnh hơn trên thị trường.

Lợi ích và hạn chế của M&A

Lợi ích của M&A

M&A mang lại nhiều lợi ích, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động và tăng trưởng bền vững:

• Tăng quy mô và hiệu quả: Khi sáp nhập hoặc mua lại, doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô sản xuất, tiếp cận nguồn nguyên liệu giá rẻ, từ đó giảm chi phí và tối ưu hóa quy trình kinh doanh.
• Mở rộng thị phần: M&A giúp doanh nghiệp tiếp cận các kênh phân phối mới, tăng chi nhánh và mở rộng phạm vi tiêu thụ sản phẩm.
• Cải thiện nguồn lực: Các thương vụ M&A thường mang lại nguồn lực tài chính dồi dào, nâng cao trình độ công nghệ và tối ưu hóa nhân sự.
• Tăng doanh thu và lợi nhuận: Bằng cách hợp nhất tài sản, công nghệ, hoặc danh mục sản phẩm, doanh nghiệp có thể tạo ra giá trị cộng hưởng, từ đó tăng doanh thu và lợi thế cạnh tranh.

Hạn chế của M&A

Bên cạnh những lợi ích, M&A cũng đối mặt với một số thách thức:

• Chi phí cao: Việc mua lại một doanh nghiệp thường đòi hỏi khoản vốn lớn để giành quyền kiểm soát, chưa kể các chi phí pháp lý phức tạp.
• Rủi ro quản lý: Sự khác biệt về văn hóa doanh nghiệp hoặc cách vận hành có thể gây khó khăn trong việc tích hợp sau sáp nhập, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh ngắn hạn.
• Cơ hội bị bỏ lỡ: Việc tập trung nguồn lực tài chính vào M&A có thể khiến doanh nghiệp bỏ qua các cơ hội đầu tư hoặc phát triển khác.
• Phức tạp pháp lý: Các vấn đề liên quan đến luật pháp, hợp đồng, hoặc quyền lợi cổ đông có thể làm tăng chi phí và kéo dài thời gian thực hiện thương vụ.

Các hình thức M&A phổ biến

1. M&A theo chiều dọc: M&A theo chiều dọc diễn ra giữa các doanh nghiệp thuộc cùng chuỗi giá trị sản xuất nhưng ở các giai đoạn khác nhau (ví dụ, nhà sản xuất và nhà phân phối). Mục tiêu là kiểm soát chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa chi phí sản xuất và tăng lợi thế cạnh tranh. Ví dụ, một công ty sản xuất thực phẩm sáp nhập với một công ty vận tải để đảm bảo chất lượng giao hàng.
2. M&A theo chiều ngang: Hình thức này xảy ra giữa các doanh nghiệp cạnh tranh trực tiếp, có cùng sản phẩm hoặc phân khúc khách hàng. M&A theo chiều ngang giúp tăng thị phần, giảm cạnh tranh và cải thiện lợi nhuận. Ví dụ, hai công ty bán lẻ cùng ngành sáp nhập để thống lĩnh thị trường.
3. M&A kết hợp: M&A kết hợp diễn ra giữa các doanh nghiệp phục vụ cùng nhóm khách hàng nhưng cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ khác nhau. Hình thức này giúp đa dạng hóa danh mục sản phẩm, giảm rủi ro và tăng cường chất lượng dịch vụ. Ví dụ, một công ty đồ uống sáp nhập với một công ty sản xuất đồ ăn nhẹ để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Cách định giá các thương vụ M&A

1. Dựa vào tỷ suất P/E: Tỷ suất giá trên lợi nhuận (P/E) là một chỉ số phổ biến trong định giá cổ phiếu. Doanh nghiệp bên mua so sánh P/E trung bình của ngành để xác định mức giá hợp lý. Ví dụ, nếu P/E trung bình của ngành là 10 và lợi nhuận hàng năm của công ty mục tiêu là 10 tỷ đồng, giá trị doanh nghiệp có thể được định giá khoảng 100 tỷ đồng.
2. Dựa vào tỷ suất giá trị doanh nghiệp trên doanh thu (EV/Sales): Phương pháp này so sánh giá trị doanh nghiệp (EV) với doanh thu hàng năm. Nếu EV/Sales trung bình của ngành là 2 và doanh thu của công ty mục tiêu là 50 tỷ đồng, giá trị doanh nghiệp có thể được định giá khoảng 100 tỷ đồng. Phương pháp này thường được sử dụng khi lợi nhuận chưa ổn định.
3. Dựa vào chi phí thay thế: Phương pháp này so sánh chi phí xây dựng một doanh nghiệp mới với chi phí mua lại một doanh nghiệp hiện có. Các yếu tố như tài sản, đội ngũ nhân sự, khách hàng và kinh nghiệm thị trường được xem xét. Tuy nhiên, việc xây dựng một doanh nghiệp mới có thể mất nhiều thời gian và công sức, đặc biệt trong việc cạnh tranh với các doanh nghiệp đã có chỗ đứng.
4. Phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF): Phương pháp DCF (Discounted Cash Flow) định giá doanh nghiệp dựa trên giá trị hiện tại của dòng tiền tương lai. Công cụ này yêu cầu dự đoán dòng tiền mặt trong tương lai và áp dụng tỷ lệ chiết khấu để tính giá trị hiện tại. Dù phức tạp và phụ thuộc vào các giả định, DCF được xem là một trong những phương pháp định giá chính xác nhất về mặt lý thuyết.

Một số thương vụ M&A tiêu biểu

Vingroup sáp nhập VinCommerce và VinEco với Masan Group

Vào tháng 12/2019, Vingroup và Masan Group đã thực hiện một trong những thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử Việt Nam. Theo thỏa thuận, Công ty CP Dịch vụ Thương mại Tổng hợp VinCommerce (bán lẻ) và Công ty VinEco (nông nghiệp) của Vingroup sáp nhập với Công ty CP Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer Holding). Thương vụ này, được định giá khoảng 3 tỷ USD, nhằm tối ưu hóa thế mạnh của cả hai bên, tạo ra một tập đoàn hàng tiêu dùng – bán lẻ hàng đầu Việt Nam. Masan Group nắm quyền kiểm soát hoạt động, trong khi Vingroup trở thành cổ đông. Thương vụ này giúp Masan mở rộng mạng lưới bán lẻ với hơn 2.600 siêu thị và cửa hàng VinMart/VinMart+ và hệ thống 14 nông trường công nghệ cao của VinEco.

Novaland nhận đầu tư từ Warburg Pincus

Vào năm 2022, Công ty CP Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Novaland) nhận được khoản đầu tư 250 triệu USD từ nhóm quỹ do Warburg Pincus dẫn đầu. Thương vụ này giúp Novaland có thêm nguồn vốn để triển khai các dự án bất động sản lớn tại TP.HCM và các tỉnh lân cận, củng cố vị thế trong phân khúc bất động sản cao cấp. Đây là một ví dụ điển hình của M&A theo hình thức đầu tư cổ phần, giúp Novaland mở rộng quy mô mà không cần sáp nhập hoặc chuyển giao toàn bộ quyền kiểm soát.

Gamuda Land mua lại dự án Uni Galaxy

Tháng 5/2022, Công ty CP Phát triển và Thương mại Bình Dương (TDC) chuyển nhượng dự án Nhà ở thương mại Ngân Hà (Uni Galaxy) cho Gamuda Land (HCMC) của Malaysia với giá trị khoảng 53,8 triệu USD. Thương vụ này là một ví dụ của M&A trong lĩnh vực bất động sản, cho phép Gamuda Land mở rộng danh mục dự án tại Việt Nam và tận dụng tiềm năng phát triển của thị trường bất động sản phía Nam.

GIC Singapore đầu tư vào Vinhomes

Vào tháng 4/2018, Quỹ đầu tư GIC Private Limited của Chính phủ Singapore đầu tư 1,3 tỷ USD vào Vinhomes, công ty con phụ trách mảng bất động sản nhà ở của Vingroup. Thương vụ bao gồm việc mua cổ phần và cung cấp một công cụ nợ (khoản vay) để hỗ trợ Vinhomes phát triển các dự án lớn. Tổng giá trị đợt phát hành đạt hơn 35,9 nghìn tỷ đồng (khoảng 1,5 tỷ USD). Thương vụ này không chỉ củng cố nguồn lực tài chính của Vinhomes mà còn thể hiện niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường bất động sản Việt Nam.

Keppel Land mua lại các dự án tại Việt Nam

Keppel Land, một công ty bất động sản đến từ Singapore, đã thực hiện nhiều thương vụ M&A tại Việt Nam, bao gồm việc hợp tác với các doanh nghiệp địa phương để phát triển các dự án như Estella Heights và Empire City tại TP.HCM. Những thương vụ này giúp Keppel Land tận dụng kinh nghiệm thị trường địa phương và mở rộng danh mục dự án, đồng thời mang lại giá trị cộng hưởng thông qua việc kết hợp nguồn lực tài chính và công nghệ.

>> Xem thêm bài viết Nhận tiền bán nhà, đất qua tài khoản có phải nộp thuế?

** Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Radanhadat thực hiện bài viết này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước. Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của bài viết nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.